6 haftadan uzun süren ve mesanede düşük hacimlerde idrar olsa dahi kendisini mesanede şiddetli ağrı, basınç hissi veya huzursuzluk ile gösteren mesanenin bir hastalığıdır. Ağrılı mesane tanısını koyabilmek için mesanede benzer şikayetler yapabilecek pek çok hastalığın ekartasyoıunu gerekir. Örneğin, idrar yolu enfeksiyonu, tüberküloz sistit veya radyasyon sistit gibi hastalıkların olmadığını ortaya koymak gereklidir. Mesanede bulunan idrar ağrıyı tetiklediği için hasta sık sık tuvalete çıkar. Ağrılı mesane sendromu olan hastaların %14’ünde ilave olarak ürodinamide mesane kası kasılmalarının olduğu gösterilmiştir.

Toplumda görülme sıklığı %2.5-2.7’dir. Kadınlarda erkeklere göre 10 kat daha sık görülür. Ailevi eğilim de vardır. Risk 17 kat artmıştır. Semptomlar zaman içerisinde artış veya azalma gösterebilir. Kişinin yaşam kalitesi ileri derecede bozulmuştur. Depresyon ve anksiyete sıktır. Normal iş yaşamlarına devamlılıkta sıkıntı yaşarlar.

Mesanenin iç duvarını kaplayan ürotelyumda çeşitli nedenlerden dolayı bozulma vardır, bu nedenle mesanenin bariyer etkisi ortadan kalkmıştır. İdrar içerisinde bulunan bazı maddeler (metabolitler) mukoza altındaki sinirler ile direkt olarak temasa geçerek, bu sinirlerde bazı peptidlerin (proteinlerin-nöropeptidlerin) salınımına neden olur. Bu salgılanan maddelerin ise mesane üzerine pek çok değişik etkisi vardır. Mesane duvarında ödem, mukozada kanama odakları ve ülserler oluşur (Şekil 1)

Pek çok hasta yanlış tanı nedeniyle yıllarca yanlış tedaviler görmektedir. Ağrılı mesane tanısı koyabilmek için öncelikle bu tanıyı akla getirmiş olmak ve bu hastalık konusunda deneyimli olmak gereklidir. Semptom değerlendirme formları, idrar tahlili, ürodinami, sistoskopi bu konuda bize yardımcı olacaktır.

Ağrılı mesane sendromunun tedavisinde pek çok yaklaşım olmakla birlikte 3 ana başlıkta toplanabilir. Birincisi ağızdan alınan ilaçlardır. Bunlar arasında bilimsel kanıt düzeyi yüksek 2 ilaç vardır; amitriptilin ve sodyum pentozan polisülfattır. (Şekil 2)

İkinci tedavi seçeceği mesane içerisine verilen ilaçlardır. Literatürde çok değişik protokoller vardır. Önemli bir kısmı lidokain, bikarbonat, heparin ve kortikosteroid içerir. Bilimsel kanıt düzeyi yüksek bir diğer ajan ise DMSO’dur. Kokteyller mesane içerisine ince bir kateder aracılığı ile verilir ve mesane içerisinde genellikle bir saat kalır. Çoğu protokol haftada 2 kez olmaklakla birlikte 3 ay uygulanır. DMSO ise haftada bir kez 6 hafta haftada bir kez yaklaşık 15 dakika, ayda bir kez 4 ay yani toplam 10 doz uygulanır. (şekil 3)

3. basamak tedavide ise diğer tedavilere yanıt alınamadı ise mesane kasına botulinum toksin (botoks) yapılır. 3 ay ara ile 4 kez mesanenin trigonometri bölgesinde 10 değişik yere 100 ünite botoks yapılmasının kalıcı tedavi edici etkileri olduğuna dair bilimsel makaleler mevcuttur. (Şekil4). Bu tedaviler ile %80’lere varan yanıtlar bildirilmiştir.